English
Quyền được tiếp cận thông tin là một trong những quyền quan trọng của công dân được ghi nhận tại Điều 25 Hiến pháp 2013, để cụ thể hóa quy định trên ngày 06/04/2016 Quốc hội đã ban hành Luật Tiếp cận thông tin và luật này có hiệu lực kể từ ngày 01/07/2018. Theo đó, công dân được quyền tiếp cận thông tin của cơ quan nhà nước, trừ các thông tin không được tiếp cận quy định tại Điều 6; thông tin được tiếp cận có điều kiện quy định tại Điều 7, cụ thể:
– Thông tin không được tiếp cận bao gồm: Thông tin thuộc bí mật nhà nước (trừ khi thông tin thuộc bí mật nhà nước được giải mật thì công dân được tiếp cận theo quy định của Luật); thông tin mà nếu để tiếp cận sẽ gây nguy hại đến lợi ích của Nhà nước, ảnh hưởng xấu đến quốc phòng, an ninh quốc gia, quan hệ quốc tế, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng; gây nguy hại đến tính mạng, cuộc sống hoặc tài sản của người khác; thông tin thuộc bí mật công tác; thông tin về cuộc họp nội bộ của cơ quan nhà nước; tài liệu do cơ quan nhà nước soạn thảo cho công việc nội bộ.
– Thông tin công dân được tiếp cận có điều kiện bao gồm:
+ Thông tin liên quan đến bí mật kinh doanh được tiếp cận trong trường hợp chủ sở hữu bí mật kinh doanh đó đồng ý.
+ Thông tin liên quan đến bí mật đời sống riêng tư, bí mật cá nhân được tiếp cận trong trường hợp được người đó đồng ý; thông tin liên quan đến bí mật gia đình được tiếp cận trong trường hợp được các thành viên gia đình đồng ý.
+ Trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, người đứng đầu cơ quan nhà nước quyết định việc cung cấp thông tin liên quan đến bí mật kinh doanh, đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình trong trường hợp cần thiết vì lợi ích công cộng, sức khỏe của cộng đồng theo quy định của luật có liên quan mà không cần có sự đồng ý của người có quyền.
Người có nhu cầu tiếp cận thông tin có thể thực hiện việc yêu cầu cung cấp thông tin theo các hình thức sau: Trực tiếp hoặc ủy quyền cho người khác đến trụ sở của cơ quan nhà nước yêu cầu cung cấp thông tin; gửi Phiếu yêu cầu qua mạng điện tử, dịch vụ bưu chính, fax đến cơ quan cung cấp thông tin. Việc cung cấp thông tin theo yêu cầu được thực hiện bằng một trong các hình thức sau: Trực tiếp tại trụ sở cơ quan cung cấp thông tin; qua mạng điện tử, dịch vụ bưu chính, fax.
Luật Tiếp cận thông tin 2016 cũng quy định về việc người yêu cầu cung cấp thông tin có quyền khiếu nại, khởi kiện đối với cơ quan nhà nước, người có trách nhiệm cung cấp thông tin hoặc có quyền tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về tiếp cận thông tin.
Việc ban hành Luật Tiếp cận thông tin đã góp phần thể chế hóa quy định tại Hiến pháp về quyền tiếp cận thông tin của công dân, qua đó giúp cho người dân có nhu cầu tiếp cận thông tin không thuộc trường hợp không được tiếp cận và trường hợp tiếp cận có điều kiện thì được quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin theo quy định. Trong thực tiễn, hiện nay tổ chức, cá nhân gặp rất nhiều khó khăn khi có nhu cầu xin trích lục hồ sơ, tài liệu từ cơ quan lưu giữ, việc gây khó khăn trên một phần cũng xuất phát từ việc quyền được tiếp cận thông tin của người dân chưa được quy định tại điều luật cụ thể, với việc ban hành Luật Tiếp cận thông tin thì người dân sẽ có cơ sở pháp lý vững chắc để thực hiện quyền tiếp cận thông tin của mình./.
Chuyên viên pháp lý: LÊ QUỐC VIỆT